DANE KONTAKTOWE
  • Bartosz Szczepaniak
  • 52 567 07 47
  • europedirect-bydgoszcz@byd.pl
  • ul. Garbary 2, 85-229 Bydgoszcz
  • GODZINY OTWARCIA
  • Poniedziałek 8:00 - 15:00
  • Wtorek 8:00 - 15:00
  • Środa 8:00 - 15:00
  • Czwartek 8:00 - 15:00
  • Piątek 8:00 - 15:00
  • Zapraszamy do odwiedzania punktu
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat Unii Europejskiej i zaangażować się w dyskusję dotyczącą jej przyszłości?
EUROPE DIRECT Bydgoszcz

Słowniczek

A
Acquis communautaire - dorobek prawny Unii Europejskiej, sięgający 100.000 stron Dziennika Urzędowego. Trudno jest zdefiniować dorobek prawny UE jako taki. Około 17.000 różnych aktów prawnych można znaleźć w komputerowym serwisie Celex. Acquis obejmuje wszystkie traktaty, obowiązujące przepisy prawa, orzeczenia sądowe, różne rodzaje decyzji drugiego (polityka zagraniczna i bezpieczeństwa) i trzeciego filaru (wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne), a także miękkie prawo.
Koncepcja acquis communautaire obejmuje zasadę pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem państw członkowskich i inne zasady opracowane przez Trybunał, częściowo poprzez aktywizm prawny. Państwa członkowskie są zobowiązane do przyjęcia przyszłych decyzji podjętych większością głosów i wyroków Trybunału Sprawiedliwości.

Agencja Rozwoju Regionalnego (ARR) – to instytucja, której głównym celem jest wspomaganie i promocja szeroko pojmowanego rozwoju ekonomicznego regionu oraz pozyskiwanie inwestorów z zewnątrz.

Agenda 2000 - dokument zawierający opinię Komisji Europejskiej w sprawie wniosku Polski oraz pozostałych państw kandydujących o przystąpienie do Unii Europejskiej. Opublikowany 15 lipca 1997 r.

Audyt - ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji - ich legalności, gospodarności, celowości, rzetelności. Audyt jest zazwyczaj przeprowadzany przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji (audyt wewnętrzny) lub przez firmę zewnętrzną (audyt zewnętrzny).

Avis – to opinia, która dotyczyła wniosków złożonych przez państwa stowarzyszone w sprawie przystąpienia do Wspólnoty Europejskiej.


B
Beneficjent (projektodawca) - jednostka składająca wniosek do instytucji wdrażającej o dofinansowanie realizacji projektu.

Beneficjent ostateczny - osoba, instytucja lub środowisko (grupa społeczna) bezpośrednio korzystająca z wdrażanej pomocy np. biorąca udział w szkoleniach organizowanych przez projektodawców.


C
Celex – jest to bank danych, odnoszących się głównie do przepisów Unii Europejskiej.

Cztery swobody UE - tzw. cztery swobody to swego rodzaju wolności przepływu regulowane Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską, związane z funkcjonowaniem Jednolitego Rynku. Są to: Swoboda przepływu towarów (art. 23 - 31); Swoboda przepływu osób (art. 39 - 48); Swoboda przepływu usług (art. 49 - 55); Swoboda przepływu kapitału (art. 56-60)


D
Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich - Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich (w skrócie Dziennik Urzędowy) jest podstawowym źródłem regulacji europejskich. Ukazuje się codziennie w jedenastu językach urzędowych Wspólnot i składa się z trzech serii. Seria L (z ang. legislation) zawiera obowiązujące akty prawne. W serii C (z ang. communications) publikowane są dokumenty, które według Komisji Europejskiej uważane są za istotne dla działalności Wspólnot. Nie ma stałej listy tych dokumentów. Publikowane są w niej propozycje dotyczące dyrektyw i rozporządzeń, a także opinie Parlamentu, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, informacje o rozprawach przed Trybunałem Sprawiedliwości oraz streszczenia debat parlamentarnych. W serii S (z ang. suplement) publikowane są ogłoszenia o przetargach, które są organizowane przez państwa członkowskie oraz Wspólnoty.

Dzień Unii Europejskiej - obchodzony jest 9 maja. Przypomina o dacie 9 maja 1950 roku, kiedy Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych w latach 1948 - 1952, ogłosił swoją deklarację - plan Schumana. Plan ten dotyczył powołania pierwszej organizacji koordynującej współpracę państw w górnictwie i hutnictwie, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.


E
ECU (European Currency Unit) - Europejska Jednostka Monetarna oparta na koszyku walut. W praktyce stosowana tylko do celów rozliczeniowych w dokumentach budżetowych, funduszach strukturalnych oraz opłatach i taryfach celnych; w obiegu nie występuje. Zostanie zastąpiona przez euro.

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego – zbiór zasad odnoszących się do statusu samorządności lokalnej, podpisany w Strasburgu 15 października 1985 r

Europejska Karta Samorządu Regionalnego - jest samorząd regionalny, administracyjnie usytuowany jest pomiędzy rządem centralnym a samorządem lokalnym. Wyposażony został on w prawa i zdolności przyznane największym terytorialnie jednostkom władzy w obrębie państwa.

Euro - Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) określił realizację Unii Gospodarczej i Walutowej poprzez wprowadzenie wspólnej waluty w krajach zakwalifikowanych do UGiW. Początkowo wprowadzono nazwę ECU (European Currency Unit) jako określenie nowej europejskiej waluty. Była to jednostka rozrachunkowa stosowana w obrocie między państwami członkowskimi. Jej wartość była określana przez kursy narodowych walut Unii Europejskiej ważone ich udziałem w koszyku.
Pierwszego stycznia 2002 roku do obiegu wprowadzono walutę Unii Europejskiej - euro. Nie jest ona uzależniona od koszyka, a jej wartość nie jest zależna od walut wykazujących się największą stabilnością.
Szefowie rządów i państw w grudniu 1995 r. przyjęli zgodnie nazwę euro. Jest krótka i ma taką samą pisownię we wszystkich językach UE, co uważa się za zaletę.

Europa Ojczyzn - sformułowanie to zostało rozpowszechnione dzięki prezydentowi Francji Charles"owi de Gaulle. Według tej koncepcji Europa powinna być unią suwerennych państw.

Euroregion — region europejski położony na granicy dwóch lub kilku sąsiadujących ze sobą państw

Europejska Przestrzeń Badawcza (European Research Area - ERA) - koncepcja powstała w 2000 r., w celu pokonania trzech barier: niewystarczających funduszy przeznaczonych na badania, braku działań stymulujących rozwój badań oraz braku spójności pomiędzy podejmowanymi inicjatywami badawczymi. Na szczycie UE w Lizbonie (marzec 2000 r.), założono, że w ciągu 10 lat nastąpi dynamiczny rozwój gospodarki opartej na wiedzy, zaś podczas szczytu w Barcelonie (marzec 2002 r.), zdecydowano do 2010 r. zwiększyć nakłady na badania naukowe do 3%PKB. Stworzenie ERA jest najważniejszym elementem strategii badawczej Wspólnoty Europejskiej. Europejska Przestrzeń Badawcza ma określić nowe horyzonty dla aktywności naukowej oraz technologicznej w Europie. Konieczność jej utworzenia wynika z globalizacji ekonomii i komunikowania się, jak również przyspieszenia procesów naukowych i technologicznych oraz ich wpływu na poziom życia społeczeństwa.

Europejski Bank Inwestycyjny - to instytucja powstała w 1958 r. na mocy postanowień Traktatu Rzymskiego. Uważany jest on za bank Unii Europejskiej mający na celu udzielanie długoterminowych pożyczek dla sektora publicznego i prywatnego w ramach projektów europejskich, z takich obszarów, jak: spójność i konwergencja regionów UE, małe i średnie przedsiębiorstwa, ochrona środowiska, badania, rozwój i innowacje oraz energia.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (European Agriculture Guidance and Guarantee Fund, EAGGF) - utworzony w 1964 r. na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Koncentruje się na zmianach struktury rolnictwa i rozwoju regionów wiejskich.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund, ERDF) - powstał w 1975 r. w efekcie głębokich rozbieżności na poziomie regionów tworzących Wspólnotę Europejską. Koncentruje się na: pomocy słabiej rozwiniętych regionów poprzez inwestycje produkcyjne, rozwoju infrastruktury, wspieraniu małych i średnich przedsiębiorstw i inwestycjach produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia; rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury; ochronie i poprawie stanu środowiska; rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Europejski Fundusz Społeczny – utworzony w 1957 r. jako jeden z pierwszych we Wspólnocie Europejskiej. W jego ramach podejmowane są działania ukierunkowane na wspieranie osób, struktur i systemów edukacji i szkoleń, w celu podniesienia ich kwalifikacji, a tym samym poziomu życia.

Europejski System Walutowy (ESW) - system ten reguluje kwestie związane z współpracą walutową krajów członkowskich UE. W ramach tego systemu funkcjonują trzy elementy: ECU (European Currency Unit) - Europejska Jednostka Walutowa będąca mechanizmem wymiany i interwencji w zakresie kursów walutowych ograniczający wahania kursu wszystkich walut członkowskich względem siebie (Exchange Rate Mechanism) oraz różnorodne mechanizmy kredytowe.

Ewaluacja - ocena oddziaływania pomocy strukturalnej Wspólnoty w odniesieniu do postawionych jej celów oraz analiza jej wpływu na problemy strukturalne. Jest ona prowadzona przed rozpoczęciem programu - ocena wstępna (tzw. ex-ante), w trakcie programu - ocena bieżąca (tzw. On-going) i po zakończeniu - ocena końcowa (tzw. ex-post).

EQUAL - jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów służących promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, dotykających zarówno osoby bezrobotne, jak i zatrudnione. Inicjatywa ta finansowana jest z EFS.


F
Fundusze przedakcesyjne – są to środki bezzwrotnej pomocy finansowej udzielana państwom Europy Środkowo-Wschodniej przez Unię Europejską. Głównym ich zadaniem jest przygotowanie podmiotów tych do członkostwa w UE oraz udzielenie pomocy, mającej na celu wyrównanie różnic gospodarczych. W Polsce funkcjonowały trzy Fundusze Przedakcesyjne: Phare, Sapard i Isapa.

Fundusze Strukturalne - zasoby finansowe UE służące realizacji polityki strukturalnej. Celem polityki strukturalnej jest pomoc słabiej rozwiniętym regionom i sektorom gospodarek państw członkowskich i w konsekwencji zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju i życia pomiędzy poszczególnymi obszarami. Na fundusze strukturalne składają się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej Sekcja Orientacji (EFOiGR) oraz Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR).

Fundusz spójności - do głównych jego celów należy wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej.


G
Grant – jest to bezpośrednie wsparcie beneficjentów w formie finansowania bądź dofinansowania jego projektu

Gymnich – Konsultacje typu Gymnich ustanowione zostały na wniosek Wielkiej Brytanii i stanowiły forum konsultacji z USA. Są to nieformalne spotkania ministrów spraw zagranicznych Unii Europejskiej organizowane raz na pół roku – podczas każdej prezydencji. Podczas nich odbywa się nieformalna wymiana poglądów oraz konsultacje z państwami trzecimi.


I
Inicjatywy Wspólnotowe - to programy pomocy bezzwrotnej organizowane przez Unię Europejską dla określonych środowisk i grup społecznych.

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (Financial Instrument for Fisheries Guidance, FIFG) - powstał w 1993 r. dla potrzeb rybołówstwa. Skierowany jest na: osiąganie równowagi pomiędzy zasobami rybnymi a ich eksploatacją; wzmocnienie konkurencyjności oraz rozwoju przedsiębiorstw w sektorze rybołówstwa; poprawę zaopatrzenia rynku oraz wzrost wartości produktów rybołówstwa i kultur wodnych; ożywienie gospodarcze obszarów uzależnionych od sektora

Instytucje rynku pracy - są to publiczne służby zatrudnienia, Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu społecznego, instytucje partnerstwa lokalnego oraz wszystkie instytucje wpływające na rynek pracy poprzez kształtowanie i obsługę procesów na nim zachodzących.


J
Jednolitość rynku produktów rolnych - jedna z zasad Wspólnej Polityki Rolnej, oznaczająca swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi.

Języki urzędowe - od 1 stycznia 2007 r. istnieje 23 języków urzędowych Unii Europejskiej: angielski, bułgarski, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niderlandzki, niemiecki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski i włoski.
Oznacza to, że prawo UE publikowane jest we wszystkich językach urzędowych. Dowolnego języka urzędowego można też używać w korespondencji z instytucjami unijnymi.


K
Karta socjalna – Karta Podstawowych Praw Socjalnych przyjęta przez Radę Europejską w 1989 r., która obejmuje podstawowe prawa obywateli Unii Europejskiej zapisane w 30 punktach, w tym m.in. swobodę przemieszczania się, równe traktowanie, ochronę socjalną, sprawiedliwe pensje.

Komisarz – członek ciała kolegialnego Komisji Europejskiej sprawujący swoje funkcje kierując się ogólnym interesem Unii Europejskiej. Komisarze mianowani są na pięć lat przez państwa.

Koszty kwalifikowane - są to koszty niezbędne dla realizacji projektu, które zostały uwzględnione w budżecie projektu, spełniają wymogi efektywnego zarządzania finansami, są poparte stosownymi dokumentami oraz zgodne z przepisami Unii Europejskiej i krajowymi.


M
Monitorowanie - proces systematycznego zbierania i analizowania wiarygodnych informacji finansowych i statystycznych dotyczących wdrażania projektów, którego celem jest zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami realizacji. Może ono dotyczyć zarządzania środkami pochodzącymi z Funduszy Strukturalnych lub postępów w realizacji programów i projektów.


N
Nomenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (The Nomenclature of Territorial Units for Statistics — NUTS)
– jest to podział administracyjny i kryterium ludnościowe Unii Europejskiej, powstałe w celu zbierania, opracowywania i udostępniania porównywalnych danych dla określonych statystyk regionalnych w UE.


O
Obszary wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)
- Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1784/1999 w sprawie EFS określa obszary wspierające i uzupełniające działania nakierowane na rozwój zasobów ludzkich i rynku pracy - tzw. obszary wsparcia EFS. Są to:
• aktywna polityka rynku pracy,
• przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego,
• kształcenie ustawiczne,
• doskonalenie kadr gospodarki oraz rozwój przedsiębiorczości,
• równość szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.

Ombudsman - określenie używane w odniesieniu do Rzecznika Praw Obywatelskich. Podstawę prawną umożliwiającą istnienie urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich w Unii Europejskiej stanowi art. 195, dawniej 138e, Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej. Osoba Rzecznika mianowana jest przez Parlament Europejski, na czas jego kadencji, tzn. pięć lat, po każdych wyborach parlamentarnych. W art. 195 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej jest przewidziana także możliwość reelekcji.


P
Partnerstwo
- włączenie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz wspólnotowych i krajowych, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Jest to jedna z zasad wdrażania Funduszy Strukturalnych.

Programy operacyjne - stanowią narzędzia umożliwiające realizację Narodowej Strategii Spójności, w okresie 2007-2013: Infrastruktura i Środowisko, Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki, Rozwój Polski Wschodniej, Pomoc Techniczna, Europejska Współpraca Terytorialna, Regionalne Programy Operacyjne.

Polityka regionalna - jest tematycznie uporządkowanym, wytyczanym przez ośrodek decyzji, działaniem mającym na celu, przy pomocy zespołu instrumentów prawnych i finansowych, usunięcie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionów w UE oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu wszystkich jej obszarów z zachowaniem jej wewnętrznej spójności ekonomicznej i społecznej.

Programowanie - proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania prowadzący do przygotowania dokumentów programowych. Przebiega on w kilku etapach i ma na celu przede wszystkim przygotowanie wdrażania programów, na bazie wieloletniej współpracy oraz wspólnych działań Wspólnoty i państw członkowskich.


R
Rezultaty
- bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u beneficjentów ostatecznych, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia.


S
Screening
- pierwszy etap negocjacji akcesyjnych pomiędzy kandydatem a aktualnymi członkami UE. Termin ten oznacza przegląd ustawodawstwa kraju kandydującego pod kątem jego zgodności z prawem Wspólnot Europejskich. W przypadku negocjacji z Polską screening objął 29 spośród 31 obszarów negocjacyjnych.


T
TFAN (Task Force for Accesion Negotiations)
- Zespół Zadaniowy ds. Negocjacji Akcesyjnych


U
Unia Europejska
– jest to gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich, będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Od 1 stycznia 2007 r. UE liczy 27 państw.

Układ z Schengen – zawarty w luksemburskiej miejscowości Schengen w 1985 r. Na jego mocy sygnatariusze zobowiązali się do stopniowej likwidacji kontroli granic między państwami członkowskimi. Układ przewidywał także współpracę przygraniczną policji oraz koordynowanie polityki azylowej. Układ ten otwarty jest dla wszystkich członków Unii Europejskiej.

Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE) – powstał 3 października 1996 r. Pełni funkcje koordynacyjne wobec wszystkich resortów i instytucji bezpośrednio zaangażowanych w proces integracji Polski z Unią Europejską.


W
Wspólnota Europejska (WE)
- wspólnota, której celem jest stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczo-walutowej, a także dzięki wdrożeniu wspólnej polityki i działań, wspieranie w całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i spójności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi. Działania Wspólnoty są regulowane wspólnymi politykami, do których należą: wspólna polityka rolna, wspólna polityka handlowa, wspólna polityka transportowa i polityka ochrony środowiska, polityka regionalna i strukturalna WE, unia gospodarczo-walutowa, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.


Z
Zamówienie publiczne
- odpłatna umowa zawarta między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.

Zasada subsydiarności – oznacza, iż organy Unii Europejskiej powinny podejmować decyzje jedynie wówczas, gdy gorszy skutek miałoby podjęcie decyzji na niższym poziomie (państwa, regionu).


Źródło: Opracowane na podstawie materiałów Ministerstwa Gospodarki, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Pierwszego Portalu Rolnego